2012-жылдын июль айынын башында дүйнөлүк илим дагы бир майрамды белгиледи. Окумуштуулар узак мөөнөттүү изилдөө отчетторун коомчулукка сунуштап, Хиггс бөлүкчөлөрү деп аталган нерсени издөө акыры оң натыйжаларга алып келди деп ырасташат. Бирок, эксперттердин бардыгы кошумча эксперименталдык текшерүүгө муктаж болгон мындай пикирге кошула бербейт.
Жаңы элементардык бөлүкчөнүн бар экендигин биринчи жолу англиялык физик Питер Хиггс өткөн кылымдын 60-жылдарында алдын-ала айткан. Гипотетикалык бөлүкчө, Хиггс бозону, ушул теоретиктин атынан коюлган. Илимпоз көпчүлүк элементардык бөлүкчөлөрдүн массаларынын мүнөзүн өз алдынча түшүндүрүп берди. Хиггс теориясы "Хиггс бозонунун" бар экендигин болжолдойт, ал стандарттуу модельдеги бир гана жетишпеген элемент. Ири адрон коллайдеринин курулушу, башкалардын катарында бозон издөө максатын көздөгөн, ошондой эле популярдуу адабиятта "Кудайдын бөлүкчөсү" деп аталган.
Акыркы жылдарда, масштабдуу изилдөөлөрдүн жүрүшүндө, коллайдерде ылдамданган бөлүкчөлөрдүн көбөйгөн интенсивдүүлүгү жана энергиясы байкалууда. Ошол эле учурда, экспериментаторлор Хиггс бөлүкчөсүн издөө менен байланыштуу болушу мүмкүн болгон кубулуштарды байкады.
Бирок, окумуштуулар дагы деле жыйынтыктарды чечмелөөдөн этият болушат. Чындыгында Хиггз бозону өтө туруксуз жана оңой эле ажырайт. Бүгүнкү күндө, эгерде теориялык ой жүгүртүүдөн чыксак, Хиггс бөлүкчөсү кандайча жаралышы керек экендиги сыяктуу, эксперимент жолу менен алынган бөлүкчөнүн эки фотонго ажырагандыгы гана ишенимдүү ачылды.
Философия илимдеринин доктору Владимир Будановдун айтымында, Хиггс бозонун табуу заманбап микроэлемент илиминде эбегейсиз чоң революция болот дегенди билдирет. Бирок ачылыш ырасталбаса жана табылган бөлүкчө Хиггс бозону деп таанылбаса, анда мындай учурда илим дагы физиканын негиздерин кайра карап чыгууга негиз алат.
Питер Хиггс ачкан жана экспериментте биринчи ырастоону алган фундаменталдык кубулуш физикада заманбап түшүнүктөрдүн негизин түзүп, Ааламдын курулушунун негиздери жана тартылуу күчү жөнүндө түшүнүгүбүздө маанилүү ролду ойнойт. Бирок ачык бөлүкчөнү иш жүзүндө колдонуу өтө алыскы келечекте гана мүмкүн болот.
